För ett par veckor sedan lanserade en av Polens största dagstidningar, Gazeta Wyborcza, en ny kampanj för att försöka påverka det låga antalet läsare i landet. Kampanjen, som går under namnet Läsning i Polen, föddes efter publiceringen av en rapport som hävdar att 56% av landets invånare inte läser böcker överhuvudtaget. Samma rapport, som utgivits av Polens stadsbibliotek, visar att samma antal inte orkar eller kan läsa texter på mer än 3 sidor. I spåret av detta har en debatt om kulturen kring läsandet i Polen – och orsakerna till varför denna nu befinner sig i kris – tagit fart.

Ett flertal inflytelserika personer har givit sig in i debatten för att uppmana samhället att plocka upp en bok och börja läsa. En mängd artiklar [pl] har publicerats som diskuterar det bristande läsintresset i Polen, samt de åtgärder man skulle kunna implementera för att förändra den rådande situationen. I en av dessa [pl] argumenterar den polske författaren och kolumnisten Janusz Rudnicki att orsaken till läsolusten går att finna i de av utbildningsdepartementet (genom skolan) bestämda listorna över böcker som varje skolelev måste läsa. Han skriver:

W szkole straszy. Jeśli porównać ją do opery, to jej upiorem są lektury. Ich liczba jest makabryczna. A co najmniej połowa, licząc już od szkoły podstawowej, absolutnie zbędna. Czytanie ich wszystkich to droga przez mękę. Niech sczezną. A razem z nimi odpowiedzialne za ten jeżący włosy na głowie repertuar MEN. I nauczyciele.

Slutresultatet som redovisas i stadsbibliotekets rapport ter sig än mer skräckinjagande när det ställs sida vid sida  med lästrender i övriga europeiska länder. Undersökningar i Tjeckien och Frankrike har visat att 83% av tjeckerna och 69% av fransmännen har läst minst en bok under det gågna året. I Polen hamnar man på en betydligt lägre siffra: endast 44% av polackerna hävdar att de haft någon som helst kontakt med en bok under samma tidsspann, och då är kokböcker, ordböcker och seriealbum inräknade. Den mest chockerande siffran visar att 20% av Polens högst utbildade (bland dem lektorer och lärare) inte rört en bok på flera år.

Även bloggarna har givit sig in i diskussionen. En av dem, känd under namnet Metzliszcze, kommenterar på rapporten:

Zacznijmy od tego, że w moim domu lektury zawsze były obecne, a moi rodzice nie potrzebowali akcji społecznych żeby wiedzieć, że dzieciom należy czytać książki. Z tego też powodu niewyobrażalne jest dla mnie, jak można w ciągu 365 dni nie znaleźć chwili czasu na to, żeby sięgnąć po przynajmniej jedną książkę. A tutaj proszę, 56% spośród badanych taki wysiłek już zdecydowanie przerósł.

Han fortsätter:

Czy pozostaje coś jeszcze do dodania? Może konstatacja, że od 1992 roku (czyli momentu od kiedy zaczęto systematycznie to obserwować) poziom czytelnictwa sukcesywnie u nas spada, a lada moment staniemy się narodem wtórnych analfabetów.

Varia [pl], som dedikerar sin blog till recensioner av böcker hon läst, funderar över hur det kan ha blivit såhär:

Z czego to wynika? Moim zdaniem, niestety, z lenistwa intelektualnego. Ono przejawia się nie tylko w niskich wynikach czytelnictwa, ale także w tym, że w godzinach największej oglądalności w telewizji można obejrzeć tylko kolorowe seriale albo krzyczące teleturnieje albo w tym, że multipleksy nie wyświetlają tak zwanych ambitnych filmów. Zbyt wiele osób pozwala sobie na intelektualne lenistwo, na karmienie mózgu wysoko przetworzoną papką, która szybko się wchłania i nie każe się nad sobą zastanawiać. A czytanie książek, nawet takich rozrywkowych, wymaga jednak jakiegoś wysiłku intelektualnego i skupienia przez dłuższy czas. Ale to są wzorce, które wynosi się z domu i ze szkoły.

En tredje bloggare vars smeknamn avslöjar något om hans sanna intresse, Kindlemaniac [pl], gjorde en enkätundersökning bland sina läsare där han bad dem redogöra för sina läsvanor. Resultaten överraskar. Över hälften av de som svarade hävdade att de läser mer än 10 böcker per år, och inte nog med det: 17% menar att de läser mer än 50. Bloggens skapare kommenterar:

Bardzo mnie cieszy fakt, że wśród odwiedzających bloga jest tylu regularnych czytelników książek. Myślę, że ma to też swoje uzasadnienie pragmatyczne. Właśnie osoby, które decydują się na zakup czytnika zazwyczaj na co dzień czytają dużo a czytnik ma im jedynie ułatwić oddawanie się ‘nałogowi’. Co ciekawe nie rzadko świeżo upieczeni właściciele Kindle'a stwierdzają, że odkąd posiadają czytnik przeczytali więcej książek w danym czasie niż normalnie by się im to przydarzyło.

Kindlemaniac avslutar sitt inlägg med följande slutsats:

Można powiedzieć, że grupa czytelników bloga reprezentuje wręcz odwrotne tendencje niż główny nurt.

Men stämmer detta överens med Polens övriga bloggare?

I vilket fall så verkar det inte stå så illa till som vissa inbillar sig. Nobooks [pl] skriver:

Serwisy literackie odwiedzają setki tysięcy internautów, którzy tworzą wirtualne biblioteczki, oznaczając między innymi, co chcą przeczytać. W Empikach setki książek i komiksów są po prostu „zaczytywane”, na co narzekają ich wydawcy. Targi książki biją rekordy popularności.

Enligt polska bloggare finns det fortfarande hopp, även om läshimlen i Polen för nuvarande är något mulen. De goda nyheterna – för de som ser internet som en frigörande kraft där människor får möjlighet att dela med sig av sin kunskap – är att det tack vare polska bloggares undersökningar kommit fram att 3 miljoner polacker (över 15 år) läser någon typ av blogg varje dag.  Mer än så: över 300 000 polska barn besöker regelbundet en blogg, 180 000 skriver internetdagbok och upp till 160 000 kommenterar varje dag på saker de läst online.